زمان تقریبی مطالعه: 4 دقیقه
 

علی بن اسحاق حنظلی




علی بن اسحاق حنظلی سمرقندی (م ۲۳۷ق)، مشهور به علی بن اسحاق حنظلی سمرقندی، از محدثان و دانشمندان اهل‌سنت قرن سوم هجری قمری بود.


۱ - معرفی اجمالی


ابوالحسن (ابوالحسین) علی بن اسحاق بن ابراهیم بن... ماهان حنظلی سمرقندی، از محدثان و دانشمندان نیمه نخست قرن سوم و مشهور به علی بن اسحاق حنظلی سمرقندی است که منابع معاصر وی را به درستی شناسایی نکرده و در معرفی‌اش به بیراهه رفته‌اند.
[۱] ر. ک:کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۷، ص۳۳.    
از خاستگاه و زادگاه و دوران کودکی وی اطلاعی در دست نیست، ولی گویا ابوعلی اسحاق بن ابراهیم سمرقندی که قاضی سمرقند و بلخ بود،
[۲] ابن ابی حاتم رازی، عبدالرحمن بن محمد، الجرح و التعدیل، ج۲، ص۲۰۷.    
[۳] ابن حبان، محمد بن حبان، الثقات، ج۸، ص۱۰۹.    
پدر اوست. وی تحصیلات خود را نزد محدثانی چون سفیان بن عیینه، عبدالله بن مبارک، مسیب بن شریک، عبدالله بن اجلح، ابوبکر بن عیاش، یوسف بن عطیه صفار و ابومعاویه ضریر به کمال رساند، چنان‌که محدثان بنامی چون ابوحاتم محمد بن ادریس رازی، ابوسهل سری بن عصام، حفص بن معارک سرخسی، عبدالله بن حفص بن نضر بخاری، عبدالله بن محمد بن سلیمان سجزی و عبدالله بن محمد بن صالح سمرقندی نزد او شاگردی کرده و حدیث فرا گرفته‌اند.
[۴] مزی، یوسف بن عبدالرحمن، تهذیب الکمال، ج۲۰، ص۳۲۰.    


۲ - توثیقات


به گفته عبدالرحمان بن ابی حاتم، حنظلی سمرقندی زمانی عازم حج بوده و در ری پدرش ابوحاتم رازی مسائلی را از سمرقندی پرسیده و احادیثی را فرا گرفته و نوشته و او را راستگو توصیف کرده است.
[۵] ابن ابی حاتم رازی، عبدالرحمن بن محمد، الجرح و التعدیل، ج۶، ص۱۷۵.    

ابن عساکر هم می‌گوید: محمد بن کرام سجستانی رئیس فرقه کرامیه (م ۲۵۵ق) هم در خراسان نزد علی بن اسحاق به فراگیری تفسیر پرداخته است.
[۶] ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۵۵، ص۱۲۸.    
ابن حبان و ابن حجر نیز وی را توثیق کرده‌اند.
[۷] ابن حبان، محمد بن حبان، الثقات، ج۸، ص۴۶۶.    
[۸] ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، تقریب التهذیب، ج۱، ص۳۹۸.    


۳ - تالیفات


علی سمرقندی کتابی به نام المشافهات دارد که ابوسعد ادریسی عبدالرحمان بن محمد استرآبادی (م ۴۰۵ق) آن را از ابوالحسن اعین بن جعفر جخزنی (م ۳۵۴ق) از علی بن اسماعیل خجندی که او خود از سمرقندی و همچنین از محمد بن حامد بن حمید خرعونی (م ۳۰۱ق) شنیده بود، آموخت.
[۹] سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۳، ص۲۱۰.    
همچنین ابوالفضل مظفر بن منصور طوسی خینی کتاب المشافهات را به همراه ابوسعد ادریسی از همان طریق از سمرقندی استماع کرده است.
[۱۰] سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۵، ص۲۶۲.    
علی بن اسحاق سمرقندی به جز المشافهات، کتاب تفسیر هم داشته که به جز محمد بن کرام، دو برادر احمد و محمد بن حامد بن حمید خرعونی این دو کتاب را طی سه سال (۲۳۳ ـ ۲۳۵ق) از خود سمرقندی فرا گرفته‌اند و حنظلی سمرقندی در سال ۲۳۷ق دار دنیا را بدرود گفته است.
[۱۱] سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۵، ص۹۲.    
[۱۲] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۱۵، ص۳۰۵.    
[۱۳] ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۱، ص۲۶.    
[۱۴] خزرجی، احمد بن عبدالله، خلاصة تذهیب تهذیب الکمال، ص۲۷۱.    
[۱۵] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۲، ص۱۱۲.    
[۱۶] بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۲، ص۳۰۵.    


۴ - پانویس

 
۱. ↑ ر. ک:کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۷، ص۳۳.    
۲. ↑ ابن ابی حاتم رازی، عبدالرحمن بن محمد، الجرح و التعدیل، ج۲، ص۲۰۷.    
۳. ↑ ابن حبان، محمد بن حبان، الثقات، ج۸، ص۱۰۹.    
۴. ↑ مزی، یوسف بن عبدالرحمن، تهذیب الکمال، ج۲۰، ص۳۲۰.    
۵. ↑ ابن ابی حاتم رازی، عبدالرحمن بن محمد، الجرح و التعدیل، ج۶، ص۱۷۵.    
۶. ↑ ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۵۵، ص۱۲۸.    
۷. ↑ ابن حبان، محمد بن حبان، الثقات، ج۸، ص۴۶۶.    
۸. ↑ ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، تقریب التهذیب، ج۱، ص۳۹۸.    
۹. ↑ سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۳، ص۲۱۰.    
۱۰. ↑ سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۵، ص۲۶۲.    
۱۱. ↑ سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۵، ص۹۲.    
۱۲. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۱۵، ص۳۰۵.    
۱۳. ↑ ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۱، ص۲۶.    
۱۴. ↑ خزرجی، احمد بن عبدالله، خلاصة تذهیب تهذیب الکمال، ص۲۷۱.    
۱۵. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۲، ص۱۱۲.    
۱۶. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۲، ص۳۰۵.    


۵ - منبع


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۵۴۱-۵۴۲، برگرفته از مقاله «علی سمرقندی».


رده‌های این صفحه : دانشمندان قرن 3 (قمری) | درگذشتگان سال 237 (قمری) | راویان اهل‌سنت قرن 3 (قمری) | شخصیت‌های قرن 3 (قمری) | مولفان قرن سوم




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.